Zaburzenia snu uniemożliwiają codzienne funkcjonowanie, ograniczają naszą efektywność i prowadzą do wielu dolegliwości. Jednocześnie należy pamiętać, że kłopoty ze snem mogą być objawem chorób układu nerwowego. Ważne jest zatem poznanie przyczyn zaburzeń snu.
Jakie może być podłoże problemów ze snem?
Z biologicznego punktu widzenia sen nie jest procesem jednorodnym, ale składającym się z kilku etapów. Przede wszystkim w naszym śnie możemy wydzielić dwie główne fazy. Pierwsza to NREM pozbawiona marzeń sennych, a skoncentrowana na spowolnieniu niektórych funkcji życiowych z jednoczesnym uwolnieniem hormonu wzrostu. Druga – REM poświęcona jest regeneracji oraz przeżyciom wewnętrznym, które znajdują odbicie w marzeniach sennych. Ponieważ sen jest stanem o dużym stopniu złożoności, to i zaburzenia z nim związane przyjmują rozmaitą postać.
Wśród najczęstszych problemów związanych ze snem należy wymienić bezsenność. Szacuje się, że może na nią cierpieć nawet połowa populacji dorosłych. Do innych dolegliwości zaliczamy hipersomnię, narkolepsję oraz zaburzenia rytmu snu i czuwania. Wymienione problemy związane są z nieprawidłową ilością lub jakością snu.
Jednak sporą grupę zaburzeń snu stanowią te przypadki, gdy stwierdzamy odpowiednia ilość snu, ale podczas jego trwania obserwujemy szereg nieprawidłowych zachowań. Mowa tu o lunatyzmie, śnieniu sugestywnych koszmarów, lękach nocnych oraz upojeniu przysennym.
Zaburzenia snu może wywołać wiele zróżnicowanych przyczyn. Dzielimy je na:
- pierwotne, wśród nich wymienimy następujące:
– genetyczne – chory już od wczesnego dzieciństwa źle sypiał: miał problemy z zaśnięciem, wybudzał się, spał krótko, a upływ czasu nasilił objawy;
– psychofizjologiczne – ich źródłem jest zły stan psychiczny chorego wywołany przykrymi, obciążającymi jego system nerwowy doświadczeniami, np. śmierć bliskiej osoby, utrata pracy, kłopoty finansowe, zakończenie związku, zespół stresu pourazowego;
– ignorowanie zasad higieny snu – nieregularny tryb życia związany z przyzwyczajeniami lub wymiarem czasu pracy, kłopotom ze snem sprzyjają zmiany stref czasowych podczas podróży;
- wtórne, a więc będące często następstwem innych problemów albo dolegliwości, np.:
– psychicznych, np. nerwice, depresje, zespoły lękowe, uzależnienia od używek;
– metabolicznych, np. niekiedy w przebiegu cukrzycy;
– endokrynologicznych – np. w nadczynności tarczycy, podczas przekwitania u kobiet:
– neurologicznych, np. w chorobie Parkinsona;
– kardiologicznych – w nieunormowanym nadciśnieniu;
– i innych.
Zaburzenia snu – dlaczego diagnoza jest ważna?
Zaburzeń snu nigdy nie powinno się lekceważyć. Zapotrzebowanie na sen jest równie ważne, jak jedzenie czy picie. Nasze życie powinno podlegać rytmowi snu i czuwania. Nieprawidłowy czas snu lub jego obniżona jakość nie pozwalają naszemu organizmowi się zregenerować, zakłóceniu ulega gospodarka hormonalna wpływająca na poprawne funkcjonowanie każdego z organów. Ludzie niewyspani częściej zapadają na poważne schorzenia oraz zwykłe infekcje. Zbyt mała ilość snu doprowadza do chronicznego zmęczenia, niekiedy chory jest tak zmęczony, że nie ma sił, by zasnąć, a więc wpada w błędne koło zaburzeń snu.
Zanim jednak sięgniemy po środki farmakologiczne, należy przeprowadzić specjalistyczną diagnostykę zaburzeń snu. Jej podstawowym etapem powinna być konsultacja neurologiczna. Zaburzenia snu niekiedy zwiastują poważne choroby układu nerwowego. Mogą one być związane z nieprawidłowym przebiegiem procesów neurofizjologicznych albo ze zmianami zwyrodnieniowymi w obrębie układu nerwowego. Badanie neurologiczne pozwoli wykluczyć przyczyny zaburzeń snu ze strony układu nerwowego. Jeśli rozpoznamy schorzenie, to chory zyska szansę na wprowadzenie terapii powstrzymującej rozwój choroby lub spowalniającej jej przebieg.
